Bu kadarını kimse beklemiyordu! Gümüş patladı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Altın ithalatı cari açığın genişlemesinde en büyük etmenlerden biri olarak öne çıkarken yeni iktisat idaresi getirdiği kota tedbiriyle ithalatın önüne geçmeye çalıştı. Fakat maden piyasası uzmanları gümüş ithalatında altın ithalatına kota sonrası kırılan rekorlara dikkat çekerek ithalat kotasının gümüş ile bypass edilip edilmediğinin araştırılmasını istiyor.

Türkiye iktisadının ikiz açık tehdidiyle karşı karşıya kalmaması için yeni iktisat idaresi hem bütçe hem de cari açığın azaltılmasına yönelik tedbirler aldı. Bütçede temmuzda vergi artışları ile KKM yükünün Merkez Bankası’na periyodu ile nefes alınırken cari açık tarafında ise altın ithalatına kota getirilerek dengelenme sağlanmaya çalışıldı. Lakin altın ithalatı kotaya karşın son iki ayda yine yükseliş trendine girdi. Asıl dikkat çeken öteki nokta ise gümüş ithalatında Türkiye tarihinin rekorlarına imza atılması oldu. Değerli maden piyasası kaynakları gümüş ithalatı ile altın ithalatına kotanın delinmiş ve haksız çıkarlar elde edilmiş olabileceği ikazında bulunuyor.

Altın ithalatındaki yüksek hacim, cari istikrar güzelleşmenin sağlanmasında kıymetli bir değişken olarak öne çıkıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de sık sık bu mevzuyu gündeme getiriyor. Yeni iktisat idaresinin vazifeye gelmesinin akabinde altın ithalatına kota uygulanmaya başladı. 7 Ağustos’ta getirilen ithalat kotası sonrasında ise mücevher ihracatçıları ham madedeye erişim konusunda külfet çektiklerini işleyecek altın bulamadıklarını belirterek Merkez Bankası ve iktisat idaresinden tahlil istemişlerdi.

MÜCEVHER İHRACATÇISINA KOTA GEVŞETİLDİ

Ağustosta altın ithalatına yönelik getirilen kota Mücevher İhracatçıları Birliği üyelerinin talepleri sonrasında eylül başında gevşetildi. Mücevher ihracatçısı firmaların hammaddeye erişmelerine imkân sağlanması emeliyle Ziraat Bankası ve Vakıf İştirak Bankası’na kota tahsis edildi. İhracatçı şirketler iki bankaya ayın birinci 5 iş günü içerisinde, fiili ihracı bir evvelki ay içerisinde gerçekleştirilen mücevher ihracatına ait Gümrük Beyannameleri ile satın almak istedikleri işlenmemiş altın ölçüsünü bildirerek müracaatta bulunabiliyor. Bankalardan ihracatçılara muhtaçlığı olan altın, milletlerarası piyasalarla tıpkı şartlarda temin ediliyor. Ağustos başında uygulanmaya başlayan kota ile yıl içinde aylık 68.33 tona kadar çıkarak rekor kıran altın ithalatının azaltılması hedeflendi. Kotanın devreye girmesiyle Borsa İstanbul datalarına nazaran temmuzda 38.14 ton olan altın ithalatı ağustosta 21.22 tona, eylülde 15 tona geriledi. Lakin izleyen aylarda yine yükselişe geçerek ekimde 23.18 tona, kasımda ise 22.31 tona çıktı.

Gümüş ithalatı tarihi rekorda Altın ithalatı kota ile dengelenmeye çalışırken dikkat cazip gelişme ise gümüş ithalatında yaşandı. Yeniden Borsa İstanbul datalarına nazaran altın ithalatına kotanın devreye girdiği ağustostan sonra gümüş ithalatında rekor düzeyler görülmeye başlandı. Eylülde 206.8 ton, ekimde 131.4 ton, kasımda ise tarihinin en yüksek ithalatına denk gelen 188.1 tonluk gümüş ithalatı gerçekleştirildi. 2022 yılının tamamında 833.9 ton gümüş ithalatı yapılırken bu yılın 11 ayındaki gümüş ithalatı 990.83 tona ulaştı.

Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran,  bu bilgiler hem iktisat idaresinin hem de maden piyasası uzmanlarının dikkatini çekti. Değerli maden piyasası uzmanlarının verdiği bilgiye nazaran gümüş külçe ithalatı 1000 tona ulaşırken bu ithalata karşılık gerek takı gerek konut eşyası olarak bu kadar üretimin olup olmadığı sorgulanıyor. Bunun tespitinin güç olduğunu belirten uzmanlar, değerli soru işaretleri yaratan tablonun izaha muhtaç olduğuna dikkat çekiyor. Uzmanların argümanına nazaran ithalat ölçüsü, gümüş takı yahut gümüş konut eşyası ihracatı olarak gösteriliyor ve bu ihracata karşılık gelen dövizle ihracatçıya sağlanan maliyet avantajı kullanılarak altın ithalatı yapılıyor.

Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, maden piyasası kaynakları altın ithalatına kota uygulaması nedeniyle iç piyasa fiyatının dış piyasa fiyatına nazaran 50-55 dolar/ons yahut 2500 dolar/ kilogram olmasının, mamul gümüş eser ihracatının altın külçe ithalatında kullanılmasıyla büyük yarar elde edildiğini ileri sürdü. Piyasa uzmanları yaklaşık iki aydır altının dış piyasa fiyatına nazaran iç piyasa fiyatı ortasındaki farkın 2500 dolar/kilogramdan 1250 dolar/ kilograma gerilemesinin münasebetinin de bu ithalat tekniği olabileceğine dikkat çekti. Yılsonuna yaklaşılmış olması nedeniyle altın ithalatının azalmasıyla bugünlerde altının iç piyasa fiyatı ile dış piyasa fiyatında 2500 dolar/kilogram fark oluştuğunu söyleyen kaynaklar altın ithalatına konulan kotanın kaldırılması, bu husustaki bypass süreçlerini de önleyebileceğini ve böylelikle kimilerinin haksız yararlarının önüne geçilebileceğini lisana getirdi.

11 AYLIK ALTIN İTHALATI GEÇEN YILIN TAMAMINI AŞTI

BİST bilgilerine nazaran 2022 yılının tamamında 264.84 ton altın ithal edildi. İthalat yıla düşük düzeylerden başlarken yılın sonunda hakikat 40 ton düzeyini aştı. 2023’ün birinci aylarında ise altın ithalatı ocakta 68.33 ton, şubatta 57.4 ton, martta 21.7 ton düzeyine yükseldi. İthalattaki bu patlama Merkez Bankası’nın düzenleme yapmasına neden oldu ve şubat sonu getirilen düzenleme ile altın ithalatı sadece TCMB ve maden aracı kuruluşları tarafından yapılma koşulu getirildi. Bu düzenleme martta ithalatın 22.67, nisanda 2.88 tona inmesini sağladı lakin seçimlerin yapıldığı mayıs ayıyla birlikte ithalat tekrar artışa geçti. Mayısta altın ithalatı 13.42 ton, haziranda 19.3 ton, temmuzda 38.14 tona ağustosta 21.22 tona çıktı. Ağustos başında ise yeni iktisat idaresi altın ithalatına kotayı devreye aldı ve eylülde altın ithalatı 14.96 tona indi lakin ekimde 23.18, kasımda ise 22.31 ton altın ithalatı gerçekleştirildi. Alınan tüm tedbirlere karşın geçen yılın tamamında 264.84 ton olan altın ithalatı 2023’ün 11 ayında yüzde 14,4 artışla 302.9 tona çıktı. Türkiye İstatistik Kurumu datalarına nazaran ise mali olmayan altın ithalatı bu yılın 10 ayında 26.88 milyar dolara yükseldi bu 2022 yılının tamamında 20.44 milyar dolar düzeyindeydi. Altın hariç cari istikrar ise geçen yıl ekimdeki 2.2 milyar dolar fazladan bu yıl ekimde 1.4 milyar dolar fazlaya geriledi.

ALTIN İTHALATINA HER DÜZENLEMEDE GÜMÜŞ İTHALATI REKOR KIRDI

BİST bilgilerine nazaran 11 ayda 990.83 ton gümüş ithal edildi. Geçen yılın tamamında ithalat 833.99 ton idi. Aylık gümüş ithalatında ise altın ithalatına kota sonrası görülen rekorlar dikkat cazip. Evvel martta gümüş ithalatı 123.15 ton ile tepeye çıktı. Martta TCMB altın ithalat müsaadesine yönelik düzenlemeyi devreye almıştı. İkinci sert yükseliş ağustosta devreye giren kota sonrasında yaşandı. Eylülde 106.80 ton gümüş ithal edildi. Ekimde 131.4 ton ile rekor yenilendi, kasımda ise 188.1 ton ile tarihte görülmemiş düzeyde gümüş ithal edildi.

SÜRDÜRÜLEBİLİR CARİ AÇIK İÇİN ALTIN İTHALATINDA NORMALLEŞME

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sık sık altın ithalatına dikkat çekiyor. Şimşek, cari açığı azaltmak, cari açığın da daha sürdürülebilir patikaya oturmasını sağlamak için altın ithalatının denetim altına alınması gerektiğine işaret ederken son 20 yılda ortalama 8 milyar dolar olan altın ithalatının bu yıl 10 ayda 30 milyar dolar olduğunu ve bunun normalleşmesinin gerektiğini lisana getirdi. Şimşek, cari açıkta altın hariç açığın ulusal gelirin yüzde 2’sine kadar gerilediğini altın ithalatı normalleşirse cari açıkta sürdürülebilirliğin yakalanacağını da vurguladı.